کد مطلب:26893 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

از آن جايي كه قرآن ميفرمايد: مسلمانان بايد با هم متحد باشند، چرا ما در تعيين اول ماه مبارك رمضان و عيد فطر، همه ساله مشكل داشته و در يازده ماه بقيه (قبل و بعد از ماه رمضان) چنين مشكلي نداريم؟

اختلاف در حلول ماه رمضان يا ماه شوال (=عيد فطر)، منافاتي با اتحاد مؤمنين ندارد، زيرا از مقصود اختلاف بين ما و برادران اهل سنت است، علت آن فقهي است، زيرا آنان ملاك را رؤيت ماه ميدانند، هر چند با چشم مسلح; اول فقه ماه آن را كافي نميداند و اگر مقصود اختلاف بين خود ما است بايد گفت: اختلافي مردود است كه سبب تضعيف قواي مسلمانان و ايجاد كدورت و نفرت در ميان آنان شود، ولي اختلافهايي كه به همدلي و يكپارچگي امّت لطمه نميزند، مانعي ندارد، زيرا اين نوع اختلافها مانند اختلاف دو نفر مؤمن است كه هنگام ظهر به نظر يكي وقت نماز داخل شده و نماز ميخواند، ولي به نظر ديگري هنوز وقت نماز داخل نشده و نمازش را نميخواند تا او هم يقين كند كه وقت نماز داخل شده است.

از جمله تكاليفي كه داراي وقت معيّن است، روزة ماه رمضان است كه با ماههاي قمري تنظيم ميشود. در قرآن كريم هم به اين نكته اشاره شده است كه خداوند ماهها را براي تنظيم اوقات و امور مردم قرار داده است: يَسْ ئ‹َلُونَكَ عَنِ الاْ ئَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَ َقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ;(بقره،189) دربارة هلالهاي ماه از تو سؤال ميكنند; بگو: آنها بيان اوقات (و تقويم طبيعي) براي ]نظام زندگي[ مردم و ]تعيين وقت[ حجّ است.

مسائلي مانند روزه، حج، زكات، بلوغ دختر و پسر، همه از مسائلي است كه با حساب ماه قمري صورت ميگيرد; براي مثال خداوند ميفرمايد كه با حلول ماه رمضان شما بايد روزه بگيريد.(بقره،185) و در روايات نيز وارد شده است كه با ديدن هلال رمضان روزه بگيريد و با ديدن هلال ماه شوال روزة خود را افطار كنيد.(وسائل الشيعه، شيخ حرّ عاملي، ج 10، ص 254ـ255، نشر آلالبيت.) مراجع معظّم تقليد نيز بر اساس آيات و روايات، راههاي ثابت شدن اول ماه را چند چيز شمردهاند كه در كتب توضيح المسائل مراجع تقليد نوشته شده است.

ولي بهر حال، اغلب راهها ـ به جز جايي كه سي روز از ماه گذشته باشد ـ به اين بر ميگردد كه يا خود انسان ماه را ببيند و يا حاكم شرع اعلام كند و يا ديگران ديده باشند; حال اگر خود انسان ماه را نديد و افرادي هم كه ديدهاند، شرايط آن را ندارند كه ما سخن آنان را بپذيريم; مثل آن كه همگي بچّه هستند و يا آدمهاي دروغگو ميباشند و يا آن كه آنها هم با اطمينان سخن نميگويند و...; در اين موارد، به طور طبيعي اختلاف بروز ميكند.

در اين گونه مواقع، آنها كه يقين كردهاند، كه ماه ديده شده، افطار ميكنند، ولي آنهايي كه يقين ندارند ـ و از راه شرعي هم براي آنان اثبات نشده است ـ نميتوانند افطار كنند. وانگهي از همه مهمتر آن كه به نظر فقهاي ما ثبوت هلال و عدم آن، در زمان بسط يد قدرت و حاكميت وليّ فقيه، بدست اوست، چنانكه امام صادقميفرمايد: ذلك الي امام المسلمين اين امر ـ يعني ثبوت و هلال و عدم آن ـ به دست امام مسلمين است و به طور طبيعي با عدم پذيرش اين معيار از سوي مذاهب ديگر اسلامي، اختلاف به وجود ميآيد.(حكم حاكم به ثبوت هلال، فصلنامة فقه، سال اول، شمارة 2، ص 39ـ43، نشر دفتر تبليغات اسلامي.)

اما اين كه نوشتهايد چرا فقط در ماه رمضان اين اختلاف نظر پيش ميآيد، جواب آن است كه البته در موارد ديگر هم تصوّر اختلاف ميرود، ولي از آن جا كه موارد ديگر، زياد مبتلا بِهِ عموم نيستند، به طوري كه همة امّت و همة جغرافيا را مانند روزه در بر بگيرد، لذا اگر اختلافي هم ميشود، مانند يك مسئلة روز مطرح نشده به گوش همگان نميرسد; مثلاً اگر فرزند شما با ديدن ماه (=هلال) محرّم بالغ ميشود و بايد نماز خود را بخواند، ممكن است اگر جويا شويد كه آيا واقعاً اول محرم هست يا نيست، اختلاف شود، به طوري كه براي برخي ثابت ميشود كه اول محرم است، و براي برخي ديگر ثابت نميشود.